Yolande Knell
BBC News Orta Doğu Muhabiri
Yüz binlerce kişi hükümetin İsrail’deki yüksek yargı üzerindeki denetimini artırma hamlesini protesto etmeye devam ederken, son araştırmalar birçok kişinin ülkeyi terk etmeyi düşündüğünü ortaya koyuyor.
Profesör Chen Hoffman onlardan biri. Her Cuma akşamı güneşin batmasıyla başlayan Yahudilerin ibadet ve dinlenme günü, ertesi gün hükümete karşı yapılan bir protesto ile Şabat’ı sonlandırır.
Her cumartesi akşamı Tel Aviv’in merkezinde büyük bir protesto düzenleniyor:
Protestolara katılma alışkanlığımız yoktu ama ülkemizi kaybettiğimizi düşündüğümüz için kendimizi buna mecbur hissediyoruz.”
İsrail’de önde gelen bir radyoloji bölümü profesörü olan Doktor Hoffman, İngiltere’ye taşınmaya hazırlanıyor. Ayrıca Avrupa ülkelerinden pasaportu olan diğer aile bireylerini de ikna etmeye çalışıyor.
Hoffman, “İşten bir yıl izin alarak Londra’ya gidiyorum” dedi. İsrail dışında yaşayıp yaşayamayacağımı göreceğim” diyor.
Her geçen gün daha da kötüye giden durum daha da kötüye giderse, kendimize yaşayacak yeni bir yer bulacağız.”
Tel Aviv’de Kaplan Caddesi’nde İsrail bayrakları sallayarak, korna çalarak ve sloganlar atarak yürüyen kalabalık, Yüksek Mahkeme’nin yetkilerini sınırlamaya çalışan maddeyi protesto ediyor.
Göstericiler, yasanın demokrasiyi tehdit ettiğini söylüyor. Ancak aşırı sağda İsrail’in yer aldığı koalisyon hükümeti, bu adımın demokrasiyi güçlendireceğini savunuyor. Netanyahu hükümeti, mevcut maddelerle seçilmişlerin atmaya çalıştığı adımların çok kolay bir şekilde reddedilebileceğini savunuyor.
Toplumun yüksek eğitimli kesimleri başvuruyor
Protestocular hâlâ yeni yasaların geri alınabileceğini umarken, ortadaki pek çok kişi kendilerinin veya akrabalarının göç olasılığını düşündüklerini söylüyor.
Gösteriye katılan Sarah, “Bu büyük bir hayal kırıklığı olurdu ama ben çocuklarımı demokratik olmayan bir ülkede büyütmeyeceğim” diyor.
“Genç bir kadın olan kızımın haklarının garanti altına alındığına inanırsam burada kalacağım”
İsrail’in tehcir uzmanları, başvurularda artış olduğunu söylüyor.
Yüksek yargıdaki değişikliklerin ekonomik etkileri, hayat pahalılığı gibi faktörlerin başvuruları artırdığı kaydediliyor.
Ocean Relocation’ın sahibi Shay Obazanek, “Süreçle ilgili bilgi almaya çalışan insan sayısında büyük bir artış oldu. ‘Başka bir ülkeye taşınmak istiyoruz, nereden başlamalıyız?’ sorusuna yanıt arıyorlar” dedi.
Portekiz merkezli şirketinde örnek işlere imza atan Ruth Nevo, ilk kez İsrailli müşteriler edinmeye başladığını söylüyor:
“Bu gerçekten çılgınca; Yıllardır tek bir telefon bile alamamışken, şu anda günde 25 kişi bize bu şekilde ulaşıyor.
“Ve bilgi isteyenler, gerçekten iyi eğitimli insanlar; Avukatlardan, hakimlerden, polislerden, akademisyenlerden ve internet teknolojilerinin uzmanlarından bahsediyorum. Ülkelerinde olup bitenlerden çok endişeliler.”
Aşırı muhafazakarlar ‘iktidarda’
Benzer süreçlerden geçmiş ülkelere baktığımızda göç ihtimalini değerlendirenlerin birçoğunun harekete geçmediği görülüyor.
2016’da Donald Trump’ın seçilmesinden önce ve sonra1 başka ülkelere taşınacağını söyleyen birçok Amerikalı bu fikrinden vazgeçti.
Ancak İsrail’deki son siyasi çalkantı toplumda derin bölünmeler yarattı.
Benjamin Netanyahu’nun kurduğu koalisyonun ayakta kalabilmesi için dindarların ve milliyetçilerin desteğine ihtiyacı var. İsrail toplumunun bu unsurları, yüksek doğum oranları nedeniyle yüksek nüfus artışına sahip muhafazakarlardır.
İsrail’de toplumun laik kesimleri ülkede giderek azınlık konumuna düşerken, liberal yaşam tarzlarının da tehdit altında olduğunu düşünüyor. Mahkemelerin artık insan haklarını koruyamayacağından korkuyor.
Tel Aviv Üniversitesi Kamu Hukuku Bölüm Başkanı Profesör Alon Tal, son altı aydır devam eden sürecin bir anda “fazlasıyla görünür” hale geldiğini söylüyor.
Tal’e göre ülkedeki laik Yahudiler, vergi yükünün büyük bir kısmını omuzlamakla birlikte, büyük ölçüde askerlik görevini de üstleniyor. Buna rağmen, çok dinli Yahudi toplulukları, on yıllardır askerlik hizmetinde elde ettikleri çeşitli muafiyetlerden yararlanmaya devam ediyor.
Profesör Tal, kitlesel bir göç hareketinin yıkıcı sonuçları olabileceğini söyledi; tıp, akademi ve ileri teknoloji alanlarında büyük etkileri olabileceğini savunuyor:
“Bu ülkeyi bugünlere getiren, ekonomik gelişmeyi ve yeniliği omuzlarında taşıyan yetenekli insanlar, bu ülkenin artık kendilerini temsil etmediğini düşünür ve ayrılma kararı alırsa ekonomik çöküş görebiliriz.”
‘Bu askerlikten sonraki ikinci vatani görevim’
Sheba Tıp Merkezi’nde Profesör Hoffman, hamile bir kadının MRI görüntülerini inceliyor. İsrail’de fetal nöroradyoloji alanında dört uzmandan biri.
Ülkede yakın zamanda yapılan bir araştırma, genç İsrailli doktorların ve tıp öğrencilerinin üçte birinden fazlasının ülkeyi terk etmeyi planladığını gösteriyor.
Profesör Hoffman, kendisi gibi birçok deneyimli kişinin seçimi bireysel olarak değerlendirdiğini ancak ortada kaldığını söylüyor:
“Şu anda bile doktor açığımız var. Sadece yüzde 5 ayrılsa bile yıkıcı etkileri olur.”
Ülkenin milli marşı Tel Aviv’deki haftalık protestoda çalıyor.
Gösteri için sokağa çıkanlar kendilerini vatansever olarak tanımlıyor. Buradaki birçok insan eski asker veya hala yedek asker.
Bazıları ne olursa olsun gitmeyeceklerini söylüyor.
Daha önce başka ülkelerde çalışmış bir doktor olan Ruth, “Çok endişeliyim ama yine de kalacağım çünkü dayanışmayı hissediyorum” diyor.
“Bu benim sorumluluğum. Benim için bu, askerlikten sonra ikinci (vatansever) bir görev gibi. Ordu gibiyiz” dedi.
Demokrasi sloganları atan kitleler, hükümeti yasa değişiklik planından geri adım atmaya çalışırken, ülke artık farklı bir çabaya evriliyor; İsrail’den ayrılmak ya da ayrılmamak.
